Quyết định 3078/QĐ-BTC được Bộ Tài chính ban hành ngày 3/9/2025, sửa đổi và bổ sung tới 104 thủ tục hành chính trong lĩnh vực quản lý thuế. Văn bản này ảnh hưởng trực tiếp đến doanh nghiệp trong việc kê khai và nộp thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế giá trị gia tăng, các khoản phí đất đai, tài nguyên, đồng thời mở rộng phạm vi áp dụng với cá nhân có thu nhập chịu thuế. Theo APCI 2022, ngành thuế đã cắt giảm số thủ tục từ 304 xuống còn 234, giúp tiết kiệm đáng kể thời gian và chi phí cho người nộp thuế.
Việc ban hành Quyết định 3078/QĐ-BTC không chỉ dừng lại ở giá trị kỹ thuật mà còn là minh chứng rõ ràng cho nỗ lực cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực thuế. Hiện nay, hệ thống thuế Việt Nam duy trì khoảng 219 thủ tục, trong đó 61,2% đã được cung cấp hoàn toàn trực tuyến, giúp nâng cao tính minh bạch và giảm gánh nặng cho doanh nghiệp. Đây được xem là nền tảng quan trọng để cải thiện môi trường kinh doanh, tạo niềm tin cho nhà đầu tư và thúc đẩy tăng trưởng bền vững.
Nền tảng pháp lý của Quyết định 3078/QĐ-BTC
Trước khi đi sâu vào nội dung chi tiết, cần nhìn lại cơ sở pháp lý hình thành nên quyết định này. Quyết định 3078/QĐ-BTC được ban hành dựa trên quy định của Thông tư 40/2025/TT-BTC, một thông tư quan trọng điều chỉnh nhiều nội dung về quản lý thuế. Đây là sự kế thừa và đồng thời thay thế, bổ sung cho các quyết định trước đó như 1474/QĐ-BTC ngày 24/4/2025, 1462/QĐ-BTC ngày 22/7/2022 hay 155/QĐ-BTC ngày 24/01/2025.
Các quyết định trước đây đã từng góp phần chuẩn hóa quy trình kê khai và quyết toán thuế, song theo thời gian, với sự phát triển của nền kinh tế số và yêu cầu cải cách mạnh mẽ hơn, chúng bộc lộ những hạn chế. Thủ tục hành chính vẫn còn phức tạp, nhiều khâu rườm rà, gây khó khăn cho người nộp thuế. Vì vậy, sự ra đời của Quyết định 3078/QĐ-BTC chính là bước đi cần thiết để khắc phục những bất cập này, đồng thời tạo ra một khung pháp lý hiện đại và hiệu quả hơn.
Nội dung chính trong Quyết định 3078/QĐ-BTC
Điểm nổi bật đầu tiên của Quyết định 3078/QĐ-BTC chính là phạm vi điều chỉnh rất rộng, bao quát hầu hết các thủ tục hành chính trong quản lý thuế. Từ khâu kê khai thuế định kỳ, quyết toán thuế cuối năm, đến thủ tục hoàn thuế, miễn giảm thuế, tất cả đều được cập nhật, bổ sung hoặc chỉnh sửa để phù hợp với tình hình thực tế.
Thủ tục kê khai thuế
Một trong những mảng quan trọng nhất của quyết định này là thủ tục kê khai thuế. Nếu như trước đây doanh nghiệp và cá nhân thường gặp lúng túng trong việc lựa chọn phương pháp kê khai hay xác định thời điểm kê khai, thì nay các quy định đã rõ ràng hơn nhiều.
Đối với doanh nghiệp, thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) được yêu cầu kê khai định kỳ hằng năm, dựa trên kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh. Điểm mới ở đây là quy định cụ thể hơn về việc khai bổ sung trong trường hợp phát sinh thu nhập khác như thu nhập từ chuyển nhượng vốn, từ tài sản bảo đảm hoặc từ các hoạt động ngoài ngành nghề chính. Điều này giúp doanh nghiệp chủ động hơn trong việc lập báo cáo, hạn chế tình trạng bỏ sót dẫn đến bị truy thu và xử phạt.
Với cá nhân, thuế thu nhập cá nhân (TNCN) cũng được đề cập chi tiết trong Quyết định 3078/QĐ-BTC. Không chỉ có nghĩa vụ đối với cá nhân có thu nhập từ lương, tiền công, mà cả những trường hợp có thu nhập từ kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản, chứng khoán hay thừa kế, quà tặng đều phải kê khai rõ ràng. Nhờ vậy, hệ thống thuế sẽ quản lý bao quát hơn, tránh tình trạng thất thu.
Đối với thuế giá trị gia tăng (GTGT), quyết định quy định hai phương pháp kê khai: phương pháp khấu trừ và phương pháp trực tiếp trên doanh thu. Doanh nghiệp có quy mô lớn, nhiều giao dịch thường áp dụng phương pháp khấu trừ, trong khi hộ kinh doanh nhỏ lẻ có thể chọn kê khai trực tiếp. Sự phân định này giúp phù hợp với đặc thù từng nhóm đối tượng, đồng thời giảm áp lực cho những cá nhân, hộ kinh doanh nhỏ.
Ngoài ra, các loại thuế khác như thuế tài nguyên, phí bảo vệ môi trường, lệ phí môn bài, thuế sử dụng đất cũng được cập nhật. Việc đưa ra hướng dẫn cụ thể hơn về hồ sơ, mẫu biểu và thời hạn nộp giúp người nộp thuế dễ dàng tuân thủ, không còn mơ hồ như trước.
Thủ tục quyết toán thuế
Song song với kê khai, thủ tục quyết toán thuế cũng là nội dung quan trọng trong Quyết định 3078/QĐ-BTC. Doanh nghiệp phải tổng hợp toàn bộ kết quả kinh doanh trong năm để xác định thu nhập chịu thuế, đồng thời tính toán các khoản chi phí hợp lệ. Cách tính và các biểu mẫu báo cáo đã được đơn giản hóa, giúp bộ phận kế toán dễ dàng thực hiện hơn.
Cá nhân có thu nhập từ nhiều nguồn khác nhau cũng phải thực hiện quyết toán thuế TNCN. Quyết định lần này quy định rõ các trường hợp bắt buộc phải quyết toán, chẳng hạn cá nhân có thu nhập từ nhiều tổ chức trả lương hoặc vừa có thu nhập từ lương vừa có thu nhập từ kinh doanh. Điểm mới là thủ tục được số hóa nhiều hơn, khuyến khích nộp hồ sơ điện tử, từ đó rút ngắn thời gian xử lý.
Thủ tục hoàn thuế
Một điểm đáng chú ý khác trong Quyết định 3078/QĐ-BTC là các quy định chi tiết về hoàn thuế. Trước đây, thủ tục hoàn thuế GTGT thường phức tạp, khiến nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn khi xuất khẩu hoặc triển khai dự án đầu tư. Lần này, quy định mới đã chuẩn hóa quy trình, xác định rõ tiêu chí và hồ sơ cần thiết, qua đó giúp doanh nghiệp nhanh chóng tiếp cận nguồn vốn hoàn thuế, cải thiện dòng tiền.
Ngoài GTGT, hoàn thuế cũng được áp dụng với thuế TNDN và TNCN trong trường hợp người nộp đã nộp thừa. Ví dụ, một doanh nghiệp dự kiến lợi nhuận cao nên đã tạm nộp thuế thu nhập trong năm, nhưng thực tế lợi nhuận thấp hơn. Khi quyết toán, phần chênh lệch sẽ được hoàn trả. Với cá nhân, trường hợp nộp thừa thuế thu nhập cá nhân cũng sẽ được hoàn lại theo thủ tục rút gọn.
Thủ tục miễn, giảm thuế
Không chỉ dừng lại ở kê khai, quyết toán và hoàn thuế, Quyết định 3078/QĐ-BTC còn quy định cụ thể các trường hợp được miễn hoặc giảm thuế. Đây là cơ chế quan trọng để bảo đảm công bằng, đồng thời khuyến khích đầu tư vào các lĩnh vực ưu tiên.
Doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công nghệ cao, khoa học, bảo vệ môi trường có thể được miễn giảm thuế thu nhập doanh nghiệp. Cá nhân nuôi dưỡng người phụ thuộc được giảm trừ gia cảnh khi tính thuế thu nhập cá nhân. Các hộ sản xuất nông nghiệp hoặc người sử dụng đất nông nghiệp trong một số trường hợp đặc biệt cũng có thể được miễn giảm thuế sử dụng đất.
Bảng tổng hợp các thủ tục theo Quyết định 3078/QĐ-BTC
Để giúp doanh nghiệp và cá nhân dễ dàng hình dung những thay đổi quan trọng mà Quyết định 3078/QĐ-BTC mang lại, có thể phân loại theo từng nhóm thủ tục cơ bản như kê khai, quyết toán, hoàn thuế và miễn giảm thuế. Mỗi nhóm đều được quy định cụ thể hơn, đi kèm các điểm mới nhằm giảm bớt sự phức tạp, tăng tính minh bạch và hỗ trợ người nộp thuế tuân thủ hiệu quả. Bảng dưới đây sẽ tóm lược những nội dung cốt lõi:
| Nhóm thủ tục | Nội dung chính | Đối tượng áp dụng | Điểm mới nổi bật |
| Kê khai thuế | – Quy định rõ ràng hơn về phương pháp và thời điểm kê khai.
– TNDN kê khai hằng năm, bổ sung khi có thu nhập khác (chuyển nhượng vốn, tài sản bảo đảm…). – TNCN mở rộng nghĩa vụ: lương, kinh doanh, bất động sản, chứng khoán, thừa kế, quà tặng. – GTGT có 2 phương pháp: khấu trừ (doanh nghiệp lớn) và trực tiếp (hộ kinh doanh nhỏ). – Cập nhật cả thuế tài nguyên, lệ phí môn bài, thuế đất… |
Doanh nghiệp, cá nhân, hộ kinh doanh | – Phân định rõ ràng đối tượng kê khai.
– Hướng dẫn chi tiết hồ sơ, mẫu biểu, thời hạn. – Giảm tình trạng bỏ sót, dễ tuân thủ hơn. |
| Quyết toán thuế | – Doanh nghiệp tổng hợp kết quả SXKD năm, xác định thu nhập chịu thuế và chi phí hợp lệ.
– Cá nhân có nhiều nguồn thu nhập (nhiều nơi trả lương, vừa lương vừa kinh doanh…) bắt buộc quyết toán. |
Doanh nghiệp, cá nhân có nhiều nguồn thu nhập | – Biểu mẫu đơn giản hơn.
– Khuyến khích nộp hồ sơ điện tử, rút ngắn thời gian xử lý. |
| Hoàn thuế | – GTGT: chuẩn hóa quy trình, xác định rõ hồ sơ, tiêu chí.
– TNDN, TNCN: được hoàn khi nộp thừa (ví dụ doanh nghiệp tạm nộp cao hơn lợi nhuận thực tế). |
Doanh nghiệp, cá nhân | – Thủ tục rút gọn.
– Cải thiện dòng tiền cho doanh nghiệp. – Người nộp thuế dễ tiếp cận vốn hoàn trả. |
| Miễn, giảm thuế | – Doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghệ cao, khoa học, môi trường: miễn/giảm TNDN.
– Cá nhân có người phụ thuộc: được giảm trừ gia cảnh khi tính TNCN. – Nông nghiệp, đất nông nghiệp: một số trường hợp được miễn giảm thuế đất. |
Doanh nghiệp công nghệ cao, khoa học, môi trường; cá nhân; hộ nông nghiệp | – Cơ chế rõ ràng hơn.
– Tăng công bằng, khuyến khích đầu tư lĩnh vực ưu tiên. |
Điểm mới nổi bật của Quyết định 3078/QĐ-BTC
So với các quyết định trước đây, Quyết định 3078/QĐ-BTC mang tính cải cách mạnh mẽ hơn. Văn bản này không chỉ bổ sung thêm nhiều thủ tục chi tiết mà còn đơn giản hóa quy trình. Thay vì phải chuẩn bị một loạt giấy tờ và chờ đợi xử lý kéo dài, giờ đây doanh nghiệp và cá nhân có thể nộp hồ sơ qua hệ thống điện tử, giảm thời gian xử lý.
Ngoài ra, tính minh bạch cũng được nâng cao. Các trường hợp miễn, giảm, hoàn thuế được liệt kê rõ ràng, hạn chế sự mập mờ dễ gây tranh chấp. Quy định cũng đồng bộ với các văn bản pháp luật khác, tránh sự chồng chéo và đảm bảo tính nhất quán trong quản lý.
Ý nghĩa và tác động thực tiễn của Quyết định 3078/QĐ-BTC
Quyết định 3078/QĐ-BTC không chỉ mang tính chất kỹ thuật pháp lý mà còn tạo ra những thay đổi có ý nghĩa thực tiễn sâu rộng đối với cả doanh nghiệp, cá nhân và cơ quan quản lý thuế.
Đối với doanh nghiệp, việc đơn giản hóa thủ tục hành chính giúp tiết kiệm đáng kể chi phí nhân sự, thời gian và nguồn lực. Đặc biệt, quy trình hoàn thuế được rút ngắn và minh bạch hơn, tạo điều kiện cải thiện dòng tiền cho doanh nghiệp, nhất là các đơn vị xuất khẩu vốn thường gặp khó khăn vì thời gian chờ hoàn thuế kéo dài.
Đối với cá nhân, hệ thống thủ tục mới được thiết kế rõ ràng, dễ hiểu, giúp người nộp thuế chủ động xác định nghĩa vụ thuế của mình. Đồng thời, quyền lợi liên quan đến hoàn thuế hoặc giảm trừ gia cảnh được đảm bảo minh bạch, tránh tình trạng tranh chấp hoặc chậm trễ không đáng có.
Đối với cơ quan thuế, Quyết định này mở ra bước tiến quan trọng trong việc chuẩn hóa quy trình và áp dụng công nghệ thông tin vào quản lý. Nhờ đó, hiệu quả quản lý được nâng cao, tình trạng gian lận thuế giảm bớt, và nguồn thu ngân sách Nhà nước được củng cố ổn định hơn.
Khuyến nghị để áp dụng hiệu quả Quyết định 3078/QĐ-BTC
Để thực hiện đúng và hiệu quả các quy định tại Quyết định 3078/QĐ-BTC, doanh nghiệp và cá nhân cần chủ động cập nhật sớm nội dung văn bản. Doanh nghiệp nên tổ chức tập huấn nội bộ cho bộ phận kế toán, tài chính để nắm rõ các quy định mới. Cá nhân có thu nhập từ nhiều nguồn cũng cần lưu ý để chuẩn bị hồ sơ quyết toán đầy đủ.
Bên cạnh đó, việc ứng dụng phần mềm quản lý thuế và kê khai điện tử là xu hướng tất yếu. Nhờ công nghệ, việc nộp hồ sơ, theo dõi tình trạng xử lý và lưu trữ chứng từ sẽ thuận lợi, minh bạch và chính xác hơn.
Dịch vụ hỗ trợ của MAN – Master Accountant Network
Trước bối cảnh Quyết định 3078/QĐ-BTC sửa đổi và bổ sung hàng loạt thủ tục hành chính về thuế, nhiều doanh nghiệp và cá nhân có thể gặp khó khăn trong việc nắm bắt kịp thời quy định mới. Với kinh nghiệm thực tiễn và đội ngũ chuyên gia thuế – kế toán am hiểu hệ thống pháp luật Việt Nam, MAN – Master Accountant Network cung cấp dịch vụ hỗ trợ toàn diện như:
- Tư vấn và cập nhật chi tiết những thay đổi trong 104 thủ tục thuế theo Quyết định 3078/QĐ-BTC.
- Hỗ trợ kê khai, quyết toán thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) và thuế giá trị gia tăng (GTGT).
- Tư vấn thủ tục liên quan đến đất đai, tài nguyên và các khoản phí bắt buộc.
- Triển khai dịch vụ khai thuế điện tử, tối ưu quy trình nộp thuế trực tuyến để tiết kiệm thời gian, chi phí.
Với phương châm “đồng hành cùng doanh nghiệp trong cải cách thuế”, MAN cam kết mang đến giải pháp tuân thủ pháp luật hiệu quả, minh bạch và giúp doanh nghiệp tận dụng tối đa lợi ích từ hệ thống thủ tục hành chính ngày càng hiện đại.
Kết luận
Quyết định 3078/QĐ-BTC là minh chứng cho nỗ lực cải cách mạnh mẽ của Bộ Tài chính trong việc xây dựng hệ thống thuế hiện đại, minh bạch và thuận lợi hơn cho cả người nộp thuế lẫn cơ quan quản lý. Với việc bổ sung và điều chỉnh toàn diện các thủ tục kê khai, quyết toán và hoàn thuế, quyết định này sẽ mang lại lợi ích thiết thực cho doanh nghiệp, cá nhân và góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.
Từ ngày 3/9/2025, tất cả doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân có nghĩa vụ thuế cần nhanh chóng cập nhật và áp dụng đúng quy định tại Quyết định 3078/QĐ-BTC để bảo đảm tuân thủ pháp luật, đồng thời tận dụng các quyền lợi về miễn, giảm và hoàn thuế mà văn bản này mang lại.
Trong quá trình thực hiện, nếu gặp khó khăn, MAN – Master Accountant Network sẵn sàng đồng hành với doanh nghiệp bằng các dịch vụ tư vấn và hỗ trợ thuế trọn gói, giúp tiết kiệm thời gian, giảm rủi ro và tối ưu nghĩa vụ thuế một cách minh bạch, hiệu quả. Bên cạnh đó, MAN còn cung cấp dịch vụ kế toán và kiểm toán chuyên nghiệp, bảo đảm hệ thống sổ sách, báo cáo tài chính của doanh nghiệp luôn tuân thủ đúng chuẩn mực và quy định pháp luật, từ đó nâng cao uy tín và năng lực cạnh tranh trên thị trường.
Thông tin liên hệ MAN – Master Accountant Network
- Địa chỉ: Số 19A, đường 43, phường Tân Thuận, TP. Hồ Chí Minh
- Mobile/Zalo: 0903 963 163 – 0903 428 622
- Email: man@man.net.vn
