Giảm trừ gia cảnh là yếu tố quan trọng trong việc xác định thu nhập chịu thuế TNCN, giúp giảm nghĩa vụ thuế một cách hợp lý và hợp pháp. Bài viết này cung cấp đầy đủ thông tin về khái niệm, cách tính, hồ sơ, điều kiện và những sai sót cần tránh khi áp dụng giảm trừ gia cảnh trong quyết toán thuế cuối năm.
Giảm trừ gia cảnh là gì? Căn cứ pháp lý và ý nghĩa
Giảm trừ gia cảnh là khoản được trừ khỏi thu nhập chịu thuế khi tính thuế thu nhập cá nhân (TNCN). Khoản này áp dụng cho chính người nộp thuế và các đối tượng mà người đó có nghĩa vụ nuôi dưỡng (người phụ thuộc).
Căn cứ pháp lý:
- Luật Thuế thu nhập cá nhân 2007 (sửa đổi, bổ sung 2012)
- Thông tư 111/2013/TT-BTC
- Nghị quyết 954/2020/UBTVQH14 về việc điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh
Khoản giảm trừ gia cảnh giúp xác định sát hơn khả năng nộp thuế thực tế của cá nhân, đảm bảo tính công bằng trong áp dụng chính sách thuế.
Mức giảm trừ gia cảnh mới nhất 2025
Tính đến tháng 7/2025, mức giảm trừ gia cảnh vẫn đang được áp dụng theo Nghị quyết 954/2020/UBTVQH14:
- Người nộp thuế: 11 triệu đồng/tháng (132 triệu đồng/năm)
- Người phụ thuộc: 4,4 triệu đồng/tháng/người
Trong 2025, chưa có đề xuất hay văn bản chính thức nào về việc thay đổi mức giảm trừ gia cảnh. Tuy nhiên, trước bối cảnh lạm phát và đề xuất của một số đại biểu, người nộp thuế nên cập nhật sát các thông tin từ Bộ Tài chính và Tổng cục Thuế.
Cách tính giảm trừ gia cảnh theo quy định hiện hành
Công thức tính thu nhập chịu thuế:
Thu nhập chịu thuế = Thu nhập tổng – Giảm trừ bản thân – Giảm trừ người phụ thuộc – Các khoản khấu trừ khác (bảo hiểm, quà tặng…)
Ví dụ:
- Anh Nam thu nhập 20 triệu đ/tháng, nuôi 2 con nhỏ
- Tính giảm trừ: 11 + 4,4 x 2 = 19,8 triệu đ
- Thu nhập chịu thuế: 20 – 19,8 = 0,2 triệu đ (chưa tới ngưỡng chịu thuế)
Lưu ý: Tính giảm trừ có thể theo tháng hoặc năm, nhưng phải đăng ký và được cơ quan thuế ghi nhận.
Điều kiện được giảm trừ gia cảnh
Để được hưởng giảm trừ gia cảnh, người nộp thuế cần đáp ứng một số điều kiện cơ bản, được chia làm hai nhóm: giảm trừ cho bản thân và giảm trừ cho người phụ thuộc.
Với bản thân, điều kiện quan trọng nhất là người nộp thuế phải có mã số thuế cá nhân và đang phát sinh thu nhập chịu thuế từ tiền lương, tiền công, hoạt động kinh doanh hoặc các nguồn thu nhập khác thuộc diện tính thuế TNCN. Việc có mã số thuế không chỉ là yêu cầu kỹ thuật mà còn là căn cứ để cơ quan thuế xác định người nộp thuế hợp lệ và theo dõi các khoản kê khai theo đúng quy định.
Với người phụ thuộc, điều kiện được xét duyệt có phần chặt chẽ hơn. Trước hết, mối quan hệ giữa người nộp thuế và người phụ thuộc phải được chứng minh rõ ràng thông qua sổ hộ khẩu hoặc giấy tờ pháp lý khác thể hiện nghĩa vụ nuôi dưỡng. Đồng thời, người phụ thuộc phải không có thu nhập hoặc có nhưng không vượt quá 1 triệu đồng mỗi tháng. Đặc biệt, một người phụ thuộc chỉ được tính cho duy nhất một người nộp thuế trong cùng một năm, kể cả khi có nhiều người cùng nuôi dưỡng (ví dụ: cha mẹ già, con nhỏ…).
Thời điểm bắt đầu được áp dụng giảm trừ được tính từ tháng phát sinh nghĩa vụ nuôi dưỡng, với điều kiện là hồ sơ đăng ký đã được hoàn tất và cơ quan thuế chấp nhận. Nếu đăng ký chậm, người nộp thuế cần chứng minh đầy đủ căn cứ để truy hồi hiệu lực giảm trừ từ thời điểm hợp lệ.
Hồ sơ đăng ký người phụ thuộc để được giảm trừ
Đăng ký lần đầu:
- Mẫu 20-ĐK-TH-TCT
- Giấy khai sinh, CMND, sổ hộ khẩu, tờ khai thu nhập của người phụ thuộc (nếu có)
- Đăng ký trực tiếp tại chi cục thuế hoặc qua cổng https://thuedientu.gdt.gov.vn
Khi cập nhật/ngừng tính:
- Tờ khai thay đổi
- Giải trình về việc thay đổi tình trạng
- Nếu đăng ký muộn, phải có đủ giấy tờ chứng minh để truy hồi tác động từ đầu năm
Bố mẹ bao nhiêu tuổi được giảm trừ gia cảnh?
Tuổi không phải là yếu tố quyết định. Miễn sao bố mẹ:
- Không có lương hưu hoặc thu nhập để chịu thuế
- Được xác định là người phụ thuộc hợp lệ
Tuy nhiên, tham chiếu thêm Nghị định 135/2020/NĐ-CP về tuổi nghỉ hưu:
- Năm 2025: nam đủ 60 tuổi 3 tháng, nữ đủ 55 tuổi 4 tháng
Cách xác định thời gian tính giảm trừ người phụ thuộc
Việc xác định thời gian bắt đầu áp dụng giảm trừ gia cảnh cho người phụ thuộc không chỉ ảnh hưởng đến số tiền thuế phải nộp mà còn quyết định quyền lợi của người nộp thuế trong từng kỳ tính thuế.
Theo quy định hiện hành, nếu người nộp thuế hoàn tất việc đăng ký người phụ thuộc trước ngày 31/12 của năm phát sinh nghĩa vụ nuôi dưỡng, thì khoản giảm trừ sẽ được tính từ tháng đầu tiên có nghĩa vụ nuôi dưỡng. Đây là cơ chế nhằm đảm bảo quyền lợi đầy đủ cho người nộp thuế, miễn là hồ sơ hợp lệ và được cơ quan thuế tiếp nhận đúng thời hạn.
Trong trường hợp người phụ thuộc được đăng ký sau ngày 31/12, thì thời điểm bắt đầu giảm trừ sẽ được tính kể từ tháng kê khai hồ sơ. Nghĩa là người nộp thuế sẽ không được truy hồi phần giảm trừ cho những tháng trước đó, trừ khi có đầy đủ hồ sơ chứng minh và được cơ quan thuế chấp thuận bằng văn bản.
Đối với những tình huống phát sinh muộn hoặc có sai sót trong kê khai, người nộp thuế vẫn có thể bổ sung hồ sơ trong kỳ quyết toán thuế cuối năm. Nếu hồ sơ chứng minh đủ cơ sở pháp lý (như giấy khai sinh, giấy xác nhận nghĩa vụ nuôi dưỡng, giấy tờ thu nhập…), cơ quan thuế có thể cho phép truy hồi quyền lợi giảm trừ từ tháng đầu tiên đủ điều kiện.
Những sai sót thường gặp khi đăng ký giảm trừ gia cảnh
Việc đăng ký giảm trừ gia cảnh tưởng chừng đơn giản, nhưng trên thực tế, rất nhiều người nộp thuế đã gặp rắc rối do những sai sót nhỏ trong hồ sơ hoặc quy trình kê khai. Một trong những lỗi phổ biến nhất là khai trùng người phụ thuộc giữa hai vợ chồng, đặc biệt khi cả hai cùng làm việc tại các đơn vị khác nhau. Theo quy định, một người phụ thuộc chỉ được tính giảm trừ cho một người nộp thuế trong cùng một năm, nên nếu không thống nhất ngay từ đầu, dễ dẫn đến sai sót khi quyết toán.
Ngoài ra, nhiều người nộp thuế không cập nhật thông tin khi người phụ thuộc thay đổi tình trạng — ví dụ như con đủ tuổi đi làm có thu nhập, hoặc bố mẹ bắt đầu hưởng lương hưu. Việc không điều chỉnh kịp thời sẽ khiến khoản giảm trừ bị tính sai, dẫn đến truy thu thuế, thậm chí bị xử phạt nếu bị đánh giá là kê khai sai có chủ ý.
Một lỗi khác thường gặp là không lưu giữ đầy đủ hồ sơ chứng minh khi cơ quan thuế tiến hành kiểm tra. Nhiều người chỉ nộp bản sao, không lưu bản gốc hoặc không có văn bản chứng minh nghĩa vụ nuôi dưỡng hợp lệ. Điều này khiến việc xác minh trở nên khó khăn, gây thiệt thòi cho chính người nộp thuế.
Cuối cùng, một số trường hợp dù đã đăng ký muộn vẫn mong muốn được truy hồi giảm trừ từ đầu năm nhưng không nộp bổ sung đầy đủ chứng từ hợp lệ. Nếu không có căn cứ rõ ràng về thời điểm phát sinh nghĩa vụ nuôi dưỡng, cơ quan thuế sẽ từ chối cho truy hồi và chỉ tính từ tháng kê khai.
Kết luận và khuyến nghị
Giảm trừ gia cảnh là một chính sách thuế nhân văn, nhằm điều chỉnh nghĩa vụ thuế của cá nhân dựa trên hoàn cảnh thực tế về thu nhập và trách nhiệm nuôi dưỡng người thân. Khoản giảm trừ này không chỉ giúp giảm thiểu số tiền thuế phải nộp mà còn phản ánh đúng khả năng tài chính của người nộp thuế, từ đó đảm bảo sự công bằng trong áp dụng luật thuế thu nhập cá nhân.
Tuy nhiên, để được hưởng đầy đủ quyền lợi, cá nhân cần hiểu rõ điều kiện áp dụng, chuẩn bị hồ sơ đầy đủ và thực hiện đăng ký đúng thời hạn theo hướng dẫn của cơ quan thuế. Việc chậm trễ, kê khai sai hoặc thiếu căn cứ pháp lý có thể dẫn đến việc bị truy thu thuế hoặc mất quyền lợi giảm trừ trong cả năm.
Trong quá trình kê khai hoặc quyết toán thuế, nếu bạn cần hỗ trợ rà soát hồ sơ, đăng ký người phụ thuộc hoặc xác định đúng thời điểm được hưởng giảm trừ, hãy liên hệ đội ngũ chuyên viên của Master Accountant Network (MAN). Chúng tôi sẵn sàng đồng hành cùng bạn để đảm bảo kê khai đúng luật, đúng quyền lợi và tránh các rủi ro không đáng có.
Thông tin liên hệ Master Accountant Network – MAN
- Địa chỉ: Số 19A, đường 43, phường Tân Thuận, TP. Hồ Chí Minh
- Mobile / Zalo: 0903 963 163 – 0903 428 622
- Email: man@man.net.vn
Bạn đọc quan tâm có thể tìm hiểu thêm về dịch vụ kế toán trọn gói hoặc dịch vụ quyết toán thuế TNCN để được tư vấn và hỗ trợ theo nhu cầu.
Nguồn tham khảo: Bài viết tham khảo thông tin pháp lý từ LuatVietnam.vn – Giảm trừ gia cảnh là gì?
